Marka Vekilliği

PATENT VE MARKA VEKİLLİĞİ NEDİR, VEKİL KİMDİR?

Patent ve Marka Vekilliği; Türk Patent Enstitüsü nezdinde başvuru sahipleri adına “patentler, faydalı modeller, endüstriyel tasarımlar, ticaret ve hizmet markaları, coğrafi işaretler”  gibi Sınai Mülkiyet hizmetleri konularında işlem yapma yetkisi olan bir uzmanlık dalıdır.

Patent ve marka vekilleri bu uzmanlık dalının gerçek bireyleridir. Vekil olmak isteyenlerin, dört yıllık üniversite mezunu olmaları, Türk Patent Enstitüsü’nün iki yılda bir düzenlediği yeterlilik sınavını kazanmaları ve Enstitü’nün  vekil siciline kayıt olmaları  gerekmektedir.

BİR ÜLKEDE SINAİ HAKLARIN ETKİN KORUNMASININ TEMEL ÖGELERİ NELERDİR?

Bir ülkede sınai mülkiyet haklarının etkin biçimde korunması, sağlam bir sanayiye ve donanıma haiz bir patent enstitüsü,

  • Uluslararası standartlara uygun yasalara ve anlaşmalara bağlı bir çalışma sistemi,
  • Yasal statü kazandırılmış ve denetime tabi olan vekiller topluluğu,
  • İhtisas mahkemeleri.

Bu ögelerden herhangi birinin eksikliği veya işlerliğinin yetersizliği o ülkedeki sınai mülkiyet sistemin aksamasına hatta çökmesine neden olacaktır.

Yukarıda sayılan sınai mülkiyet sisteminin temel ögeleri bugün Türkiye’de önemli ölçüde uygulamaya konulmuş ise de; özellikle patent ve marka vekillerinin barolar gibi birlik yapısında kurumsal hale gelememesi büyük bir eksikliktir. Vekillerin disiplinine ilişkin yasal düzenlemelerin yürürlüğe konulmaması, ülkemizdeki sınai haklar sisteminin işlerliğini ve 2023 yılı için hedeflenen 500 Milyar ABD Doları ihracat hacmine ve 50,000 yerli patent başvurusu hedeflerine ulaşabilmeyi olumsuz yönde etkileyecek çok önemli bir tehdittir.

PATENT VE MARKA VEKİLİNİN GÖREVLERİ NELERDİR?

Sınai mülkiyet sisteminin altyapısının ögelerinden biri olan patent ve marka vekilleri, patent, marka, endüstriyel tasarım, coğrafi işaret veya bütünleşmiş devre topografyası hakkı elde etmek isteyen başvuru sahipleri Türk Patent Enstitüsü’ne doğrudan kendileri başvuru yapabilecekleri gibi bu işlemlerin yürütülmesi ve hak kayıplarının olmaması için bir vekil görevlendirebilirler. Vekilliği, gümrükteki işlemleri yürütmeye yetkili gümrük komisyoncularına ya da mahkemelerde davacı ya da davalıların avukat görevlendirmelerine benzetebiliriz. Patent, marka ve endüstriyel tasarım vekilleri; başvuru sahiplerini Enstitü nezdinde temsil etme, danışmanlık yapma ve sınai hakların korunması için gerekli girişimlerde bulunma ve işlemleri yürütme yetkilerini haiz kişilerdir.

Vekiller, ayrıca Enstitü nezdinde ilgili kişilerin haklarının tesisi, korunması ve bunlarla ilgili olarak idare ile her türlü ilişkilerin temini ve yürütülmesi ile yükümlüdürler.

Türkiye’de ikamet eden başvuru sahiplerinin vekil görevlendirme zorunluluğu yok iken Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru yapacak yabancıların vekil görevlendirme zorunlulukları vardır. Bu zorunluluk Paris Sözleşmesi gereğidir.

Türkiye’de patent, marka ve endüstriyel tasarım vekilleri için oluşturulan mevzuat ve getirilen yasal statüye bağlı yetki ve sorumluluklar, Türk Patent Enstitüsü’ne yapılan başvuruların ve itirazların bir çeşit filtreden geçirilmesi anlamında olup, hem başvuru sahiplerinin hem de Enstitü’nün işlemlerini kolaylaştırmaktadır.

PATENT VE MARKA VEKİLLİĞİNİN ÖNEMİ NEDİR?

Sınai mülkiyet haklarının etkin biçimde korunması ve sanayicilerimizin, ticaretle iştigal eden kişi ve kuruluşlarımız ile araştırma ve geliştirme çalışmaları yürüten vatandaşlarımızın bu haklardan gerektiği gibi yararlanmalarını sağlayabilmeleri için, çok önemli olan vekillik müessesi hakkında bazı ayrıntıların bilinmesi gerekmektedir. Zira bazı kişilerin vekillik sistemini yanlış tanıttıkları, vekillerin yetki ve görevlerinin iyi anlaşılmadığı ve vekillerin sorumluluklarının hiç bilinmediği gözlenmektedir. Bu konuda, hem Türk Patent Enstitüsü uzmanlarının hem de çok sayıda sanayici, vekil, avukat, hâkim gibi konu ile ilgili kesimlerin yakınmaları söz konusudur. Sisteminin yerleşmesi ve gelişmesi için vekillerin yetki ve sorumluluklarının herkes tarafından iyi bilinmesi gerekmektedir.

PATENT VE MARKA VEKİLİ OLMAYANLAR BU ALANDA DANIŞMANLIK HİZMETİ VEREBİLİR Mİ? TPE NEZDİNDE İŞLEM YAPABİLİR Mİ?

Bugün Türkiye’de Patent ve Marka Vekilliği ile ilgili en önemli sorun, Birlik şeklinde kurumsal yapılanmanın olmaması, vekiller ile ilgili disiplin hükümlerinin mevzuatta yer almaması, ayrıca vekil olmayan kişilerin vekilmiş gibi hizmet vermelerine karşı yaptırımların bulunmamasından kaynaklanmaktadır.  Bu önemli bir eksikliktir.

Patent ve Marka Vekillerinin TPE vekil siciline kayıtlı olmalarının şart olduğu ve bu sicile kayıtlı olmayan kişilerin vekillik yapamayacağı mevzuatın açık hükmüdür. TPE vekil siciline kayıtlı olmayan kişilerin bu konuda danışmanlık hizmeti vermeleri de son derece yanlıştır. Başvuru sahiplerinin kendilerine sınai hak konusunda danışmanlık hizmeti vermek isteyen kişilerden vekillik belgesini sormaları, daha da ötesi Türk Patent Enstitüsü’nün internet sitesinden kendisine hizmet vermek isteyen kişinin vekil olup olmadığını ve vekillik belgenin geçerliliğini sorgulamaları önemle gerekmektedir.

PATENT VE MARKA VEKİLİNİN GÖREV AYRIMI NASILDIR?

Sicile kayıtlı tüm vekillerin TPE nezdinde her türlü işlemi takip edebilecekleri de anlaşılmamalıdır. Zira, patent ve marka vekilliği gibi iki ayrı vekillik söz konusudur. Bu nedenle sadece marka vekili siciline kayıtlı olanların patent başvuruları ile ilgili işlemleri, sadece patent siciline kayıtlı vekillerin ise marka işlemlerini yürütmeleri mümkün değildir. Ancak endüstriyel tasarım vekilliği için sicile kayıtlı marka veya patent vekilleri görev yapabilmektedirler.

PATENT VE MARKA VEKİLLERİNİN YETKİ KAPSAMI NEDİR?

Patent ve Marka Vekilleri;

Sadece TPE nezdinde müvekkilleri adına işlem yapmaya yetkilidir.

  • Yargı organları nezdinde yetkileri yoktur (Avukat olan Vekiller hariç).
  • Marka/patent vs. tescil etme ve belge verme yetkileri yoktur.
  • TPE adına işlem yapmazlar.
  • TPE’nin elemanı, personeli veya çalışanı değillerdir.

TPE NEZDİNDE İŞLEM YAPMAK İSTEYEN HAK SAHİPLERİNİN VEKİL ATAMA ZORUNLULUĞU VAR MIDIR?

  • Kural olarak Türk Vatandaşları ve Türkiye’de ikamet eden kişilerin TPE nezdindeki işlemler için vekil atama zorunlulukları yoktur.
  • İlgili kişiler, TPE ile ilgili işlemlerini doğrudan kendileri de yürütebilirler.
  • TPE nezdinde başvuru/itiraz yapacak hak sahibi tüzel kişilerin TPE nezdinde işlemleri vekil atamaksızın kendilerinin takip etmesi halinde, bu işlemler ancak yetkili organları tarafından yetkilendirilmiş kişi veya kişilerce yürütülebilir.
  • Marka KHK Madde 80 ve Tasarım KHK Madde 67 kapsamında ikametgahı yurtdışında bulunan kişiler ancak Vekiller aracılığıyla temsil edilirler.

VEKİLLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR?

Patent ve Marka Vekilleri;

  • Enstitü nezdinde başvuru ve itiraz sahiplerinin haklarının tesisi ve korunması için TPE ile her türlü ilişkinin temini, tesisi ve yürütülmesi ile sorumludur.
  • İşlemler sürerken, TPE ile başvuru sahipleri arasındaki haberleşmenin düzenli olarak sağlama yükümlüklerinin olduğunu, aksi takdirde doğacak olan hak kayıplarından kendilerinin sorumlu tutulacağını bilmeleri gerekmektedir. Vekiller, TPE’den alınacak her kararı, bildirimi, sonraki işlem dizilerini, olası durumları ve maliyetleri müvekkillerine bildirmekle yükümlüdürler.
  • Temsil ettikleri müvekkillerinin çıkarlarını korumak ve
  • Mesleğin etik kurallarına uygun davranmak zorundadır.

VEKİLLERİN YAPMASI VE YAPMAMASI GEREKENLER NELERDİR?

  • Vekiller müvekkillerine yerine getirilemeyecek veya gerçekleşmesi mümkün olmayan hiçbir konuda vaatlerde ve kesin taahhütte bulunmamalıdır.
  • Başvuru yapılmasından itibaren işlemlerin her aşamasında yazışmaları dikkatle inceleyip müvekkiline en kısa zamanda bilgi vermelidir.
  • TPE tarafından talep edilen bilgi ve belgelerin müvekkil tarafından yeterli biçimde hazırlanması için gereken uyarıları zamanında yapmalıdır.
  • İşlemlerde ya da tamamlanacak bilgi ve belgelerdeki gerekli hassasiyeti gösterme ve yardım etme yükümlülüğünün kendisine ait olduğunun bilincinde olmalıdır.

PATENT VE MARKA VEKİLLERİNİN MESLEKİ SORUMLULUĞU VAR MIDIR?

Vekiller, aldıkları yetki kapsamında yürüttükleri işler ile ilgili olarak kendi ihmalleri sonucu doğabilecek hatalardan ve bunların sonuçlarından sorumludurlar. Bu nedenle vekillere mesleki sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu getirilmiştir. Ancak Avukatlar için Barolarda uygulanan disiplin hükümleri,  mevzuat eksikliği nedeni ile vekiller için geçerli değildir. Vekillerin barolar gibi bir yapılanması da yoktur. Bu eksiklik mesleki Derneklerle yüzeysel biçimde giderilmeye çalışılmaktadır.

Türk Sınai Mülkiyet Sisteminin etkin işlemesi için vekillik müessesesinin çok iyi gelişmesi ve çok iyi işlemesi önemle gerekmektedir.

FİRMALAR, MARKA VEYA PATENT VEKİLİ SEÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİDİR?

Firmalar, marka veya patent gibi sınai haklarını tescil ettirirken marka veya patent vekili ile çalışmak istediklerinde çalışacakları vekili seçerken dikkat etmesi gereken en önemli husus, vekil olarak seçtiği kişinin TPE Vekil siciline kayıtlı ve aktif bir vekil olup olmadığını araştırmalarıdır. Siz sahip olduğunuz bir otomobili nasıl ehliyeti olmayan bir kişinin kullanımına bırakamaz iseniz, sağlık ile ilgili bir konuda doktor olmayan bir kişinin tedavisine kendinizi bırakamaz iseniz, hukuki konuda avukat olmayan kişiden destek alamaz iseniz; herhangi bir markanızı, buluşunuzu, tasarımınızı da vekillik belgesi olmayan bir kişiye de teslim edemezsiniz. Bu konuda vekil olmayan bir kişinin vereceği danışmanlığa da hiç bir şekilde güvenemezsiniz.

TÜRKİYE’DE PATENT VE MARKA VEKİLLİĞİ KONUSUNDA BUGÜNKÜ DURUM NASILDIR?

Türkiye’de son yıllarda marka, patent ve faydalı model başvuru sayılarında önemli artışlar kaydedilmiştir. Ancak bu artışlara bakarak Türkiye’de marka, patent, faydalı model vb. gibi haklarla ilgili olarak yeterli bilinç düzeyine erişildiğini söylemek mümkün değildir. Daha kat edilecek çok yol vardır. Bilincin gelişmesi için özellikle Patent ve Marka Vekilliği müessesesinin kurumsal yapıya kavuşturulması ve disiplin hükümlerinin uygulamaya koyulması şarttır. İstatistiksel veriler göstermektedir ki; sınai hak tescil başvurularının artarken bu artışı kapsamında vekillik hizmeti verecek yeterli sayıda ve mesleki sorumluluğa sahip nitelikli vekil sayısının da artması gerekmektedir.