Marka ve Patent Tescili Hakkında Merak Edilenler

Marka Nedir?

Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerin, başka bir teşebbüsün mal veya hizmetlerden ayırt edilmesini sağlayan; kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar gibi baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarete verilen addır. Marka ile ilgili en önemli kriter, kullanılan işaretin benzer ürün ya da hizmetlerden farklılaşmayı sağlayan “Ayırt Edici Özelliğinin” bulunması gerekliliğidir.

Türkiye’de marka tescilinde yetkili kurum hangisidir ve bu işlemleri kimler yapabilir?

Türk Patent Enstitüsü (TPE), kanunlarla bu konuda yetkili kılınmıştır. TPE Ankara’da faaliyet gösteren Sanayi Bakanlığı’na bağlı özerk bir kurumdur. Türk Patent Enstitüsü’nde işlem yapma yetkisi ise, bizzat müracaat eden gerçek hak sahiplerine veya hak sahiplerini Enstitü nezdinde temsile yetkili ve sicile kayıtlı resmi marka vekillerine tanınmıştır.

Marka olarak tescil edilemeyecek işaretler nelerdir?

• Marka tarifinde belirtildiği üzere marka tanımının dışında kalan ve öncelikli olarak Ayırt Edici olmayan herhangi bir işaretin marka olarak tescil edilmesi imkânı bulunmamaktadır. (556 s. KHK. m.7/a)
• Aynı ya da aynı türdeki mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescil edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan markalar, (556 s. KHK. m.7/b)
• Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları münhasıran veya esas unsur olarak içeren işaretler de marka olarak tescil edilemez. (556 s. KHK.m.7/c)
• Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan ya da belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret ve adları tek başına veya esas unsur olarak içeren işaretlerin tescili de mümkün değildir. (556 s. KHK. m.7/d)
• Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan şeklini veya bir teknik sonucu elde etmek için zorunlu olan, kendine malın şeklini veya mala asli değerini veren şekli içeren işaretlerin marka olarak tescil edilmesi de mümkün değildir. (556 s. KHK. m.7/e)
• Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretler marka olarak tescil edilemez. (556 s. KHK. m.7/f)
• Yetkili mercilerden kullanmak için izin alınmamış işaretler marka olarak tescil edilemez (556 s. KHK. m.7/g)
• Kamuyu ilgilendiren, tarihi, kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği diğer **armalar**, amblemler veya nişanları içeren işaretler marka olarak tescil edilemez. (556 s. KHK. m.7/h)
• Sahibi tarafından izin verilmemiş bulunan tanınmış işaretler, dini değer ve sembolleri içeren işaretler ve kamu düzenine ya da genel ahlaka aykırı işaretler marka olarak tescil edilemez. (556 s. KHK. m.7/ı-j-k) Yukarıda sayılan unsurların marka olarak tescil edilerek şahıs veya tüzel kişilik adına korunması mümkün değildir.

Marka tescili neden önemlidir?

Kullandığınız ticari işaretin -ayırt edici- taklit edilmesinden endişe duyulması halinde, en kısa sürede tescili için TPE’ye başvurulması gerekir. Diğer gerçek ya da tüzel kişiler sizden önce markanızın tescili için başvuruda bulunabilir ve sizin hak kaybınıza sebep olabilir. Markanız tescil edilebilirlik kriterlerine sahip ise tescil edilerek on yıl süre ile korunacaktır. Her on yılın sonunda yapacağınız yenileme talebi ile de koruma süresini istediğiniz kadar uzatmanız mümkün olacaktır. Bunun yanında;

• Tescilli markanıza ait tüm haklar size aittir, 3. kişiler izinsiz kullanamaz.
• Ayrıca markanızı bir başkasına devredebilir ya da kullanım hakkını (Lisans) verebilirsiniz.

Kimler marka müracaatı yapabilir?

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları şahıs ve tüzel kişiler.
• Paris Sözleşmesi’ne üye olan ülkelerin vatandaşları.

Marka tescil başvurusundan önce yapılması gerekenler nelerdir?

Öncelikle yukarıda belirtildiği üzere marka olarak tescil edilmek istenen işaretin ayırt edici olması bir zorunluluktur. Buna göre, üzerinde çalışılan işaretin ayırt edici bir işaret olmasının en baştan sağlanması gerekmektedir. Aksi durum işaretin tesciline engel olacağı gibi bir şekilde söz konusu işaret tescil edilse dahi üzerinde kullanılacağı ürün veya hizmetleri piyasada mevcut benzer ürün ya da hizmetlerden ayırt edilmesi sağlanmış olmayacağından markadan beklenilen hukuki ve ekonomik yararlar sağlanamayacak ve markanın etkisi çok az olacaktır.
Yukarıda belirtildiği gibi, tescil edilmesi düşünülen bir işaretin aynısının ya da benzerinin başkaları tarafından daha önce tescil için başvurusunun yapılmış olması ya da tescil edilmiş bulunması marka olarak tescilin önünde bir engeldir. Bu durumda bir benzerlik araştırmasının yapılması zorunlu bir işlemdir. Böylece benzer markalar önceden tespit edilecek ve başvuru maliyetleri azaltılabileceği gibi üzerine ciddi yatırımlar yapılması düşünülen bir işaretin önceden tespiti ile yeni işaretlerin bulunabilmesi önemli ekonomik avantajlar sağlayacaktır.

Marka koruması ne zaman başlar?

Marka başvurusu için gerekli müracaat evraklarının Türk Patent Enstitüsü’nde (TPE) kayda girdiği tarih, saat ve dakika itibariyle koruma başlamaktadır. Ancak, müracaatı yapılan bir marka, yönetmelikte belirtilen kriterlere göre inceleme ve araştırmaya tabi tutulmaktadır. Bu nedenle başvurusu yapılan markanın ticari zarara uğramamak adına en azından başvurunun TPE Resmi Marka Bülteni’nde ilana açılana kadar (ki bu başvuru tarihinden itibaren asgari 8-9 aydır) kullanılmaması daha sağlıklı olacaktır.

Türkiye’de marka tescili ne kadar sürede gerçekleşir?

Müracaat tarihi itibariyle, tüm şartların yerine getirilmesi ve belgelerin eksiksiz olarak TPE’ye sunulması halinde müracaatın belgeye bağlanma süresi yaklaşık 12-14 aydır. Bu sürenin uzamasına, inceleme aşamasında müracaatı yapılan markanın, tescilli ve işlemde olan benzerlerinin çokluğu ya da ilan aşamasında 3. kişilerden itiraz gelmesi gibi nedenler yol açabilir. Bu hallerde müracaatın belgeye bağlanma süresi asgari 18 – 24 aya çıkabilir.

Tescilli markayı kullanmamanın sonucu nedir, hangi hallerde marka iptal edilir?

Tescilli bir markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklı bir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka mahkeme kararı ile iptal edilebilir. Beş yıllık süre içinde marka iptal davası açılamaz. Ayrıca kullanmama haklı bir nedene dayanıyorsa, yine hükümsüzlüğe karar verilemez. Haklı nedenler, olağanüstü haller ya da mala veya piyasaya bağlı nedenler olabilir.

Buluş nedir?

Tarım dahil olmak üzere sanayinin herhangi bir kolunda var olan teknik problemlere getirilen teknik çözümler buluş olarak nitelendirilmektedir. Başka bir ifadeyle var olan problemlere getirilen teknik çözümler olarak da tanımlanabilir. Bir şeyin buluş olabilmesi için bir problem ve bu problemin çözümü şarttır.

Patent nedir?

Patentin konusu buluşlardır. Buluş, teknik bir soruna bulunan çözümün adıdır. Patent; olumlu yönüyle sahibine buluşu üzerinde ekonomik olarak yararlanma imkanı sağlayan ve olumsuz yönüyle de söz konusu buluştan başkalarının yararlanmasını yasaklama imkânı veren ve türüne göre 7 (İncelemesiz Patent), 10 (Faydalı Model) ya da 20 (İncelemeli Patent) yıl koruma imkânı veren hukuki bir belgedir.

Türkiye’de Patent tescilinde yetkili kurum hangisidir ve bu işlemleri kimler yapabilir?

Ankara’da bulunan Türk Patent Enstitüsü (TPE) Başkanlığı, bu konuda kanunlarla yetkili kılınmıştır. Türk Patent Enstitüsü’nde işlem yapma yetkisi de sadece müracaatçılara ve Enstitü Sicili’ne kayıtlı resmi patent vekillerine tanınmıştır.

Patent alınabilmesi için aranan kriterler nelerdir?

Öncelikle her buluş patent ile koruma altına alınamaz. Bir buluşun patent ile koruma altına alınabilmesi için ‘yeni’ ve ‘sanayiye uygulanabilir’ olması ve o güne kadar var olan Tekniğin Bilinen Durumu’nu aşan bir seviyede olması gerekir. Buluşun yeni sayılabilmesi için, Patent başvurusundan önce yazılı, sözlü ya da başka bir şekilde kamuya açıklanmamış olması gerekir. Buluş, konusunda uzman bir kişinin kolayca düşünüp ortaya koyamayacağı bir durumu ifade ediyorsa Tekniği Bilinen Durumu aşılmış sayılacaktır.

Hangi buluşlar için Patent alınamaz?

Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları, zihni ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul ve kurallar, edebiyat, sanat ve bilim eserleri, estetik niteliği olan yaratımlar, teknik karakteri olmayan bilgisayar yazılımları, bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller, insan veya hayvan vücudu ile ilgili teşhis usulleri, konusu kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar, bitki ve hayvan türleri önemli ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri, patentle korunamazlar.

Patent isteme veya patent hakkı gasp edilen kişi neler yapabilir?

Patent isteme hakkı, patent başvurusu öncesinden başlayarak patent belgesi alınıncaya kadar geçen süreyi, patent hakkı ise patent belgesi alındıktan sonraki safhaları kapsamaktadır.
Bu zaman dilimleri içerisinde art niyetli bir kişi veya kuruluş tarafından Patent başvurusu gasp edilen kişi dava yoluyla kendine ait olan hakkın yeniden kendisine verilmesini talep edebilir. Patent hakkı aksi ispat edilene kadar kişilere verilen bir haktır. Aksi bir durumun ispat edilmesi durumunda patent hakkı gerçek sahibine verilir.

Faydalı Model nedir ve avantajları nelerdir?

Patent verilebilmesi için aranan Tekniğin Bilinen Durumu’nu aşma kriterinin aranmadığı, yenilik ve sanayiye uygulanabilirlik şartlarının yeterli görüldüğü buluş çeşidi Faydalı Model’dir. Patent ile kıyaslandığında küçük buluşlara verilen belgeye Faydalı Model denilmektedir.
Genel anlamda, KOBİ’lerin buluş üretmesini ve bunları sanayiye uygulamasını teşvik etmek amacıyla düşünülmüş bir belge çeşididir. Patente oranla daha az maliyetli ve resmi işlemleri daha kısa süren basit bir sistemdir.
Bununla birlikte, yüksek bir teknoloji gerektirmesi sebebiyle, usuller ve usul uygulanarak elde edilen ürünler faydalı model koruması dışında bırakılmıştır. Konusu kimyasal madde olan buluşlar da aynı şekilde faydalı model koruması dışında bırakılmıştır.

Patent ve Faydalı Model başvurusu öncesinde neler yapılmalıdır?

Buluşun faaliyetine girişilebilmesi için bir Ar-Ge çalışması gerektirdiği düşünüldüğünde, başvurudan çok daha önce Ar-Ge çalışmaları sırasında atılması gerekli ilk adım hali hazırda bilinen ve mevcut tekniğe ilişkin bir Patent araştırmasının yapılmasıdır. Bu araştırma, Ar-Ge faaliyetine yön vereceği gibi zaten mevcut olması sebebiyle başvuru yapılması gerektirmeyecek buluşlar üzerinde ciddi maliyet ve zaman kaybını önleyecek çok önemli bir faaliyettir.
Bu araştırma sonucu buluş konusu ile ilgili elde edilen verilerle, aynı konuda dünyadaki çalışmalar görülmüş olacak ve ilk olarak Ar-Ge buna göre yönlendirilmiş olacak ve başvuru aşamasında ise benzerleri dikkate alınarak çok daha dikkatli bir başvuru yapılması imkânı doğacak ve böylece korunması istenilen hak daha iyi belirlenmiş olacaktır. Kapsamlı bir Patent araştırmasının maliyeti 1.000-2.500 USD arasında değişmektedir. Bununla birlikte, buluş konusunda çalışan herkes de http://ep.espacenet.com adresi aracılığıyla tescilli patentler ile ilgili ciddi bir çalışma yapabilmektedir.

Kaynak: Destek Patent